Żegnamy JM Rektora
Macieja Latalskiego

Prof. zw. dr hab. med. dr h. c. Maciej Latalski urodził się 9 lutego 1936 r. w Jeziórku, gdzie jego ojciec był leśniczym. Po zdaniu matury w Ostrowcu Świętokrzyskim rozpoczął studia na Wydziale Lekarskim Akademii Medycznej w Lublinie. Dyplom lekarza otrzymał w 1959 r., stopień doktora nauk medycznych w 1961 r., habilitował się w 1968 r., tytuł profesora nadzwyczajnego nadano mu w 1977 r., a profesora zwyczajnego w 1988 r. Pracę na Akademii Medycznej w Lublinie rozpoczął w 1956 r. jeszcze podczas studiów. Błyskotliwą karierę zawodową zainicjowało objęcie w 1962 r. kierownictwa Samodzielnej Pracowni Mikroskopii Elektronowej. W 1974 r. został powołany na stanowisko dyrektora Instytutu Medycyny Wsi w Lublinie, którą to funkcję sprawował do 1991 r., nie tracąc kontaktu z macierzystą uczelnią. W tym czasie m.in. zostały opracowane założenia do projektu sieci ośrodków zdrowia na wsi, stworzony został program specjalizacji z zakresu medycyny ogólnej i wprowadzone szkolenie atestacyjne w tej dziedzinie. Instytutowi pod kierownictwem Profesora powierzono też nadzór na podstawową opieką zdrowotną w całym kraju.

W 1991 r. prof. Latalski wygrał konkurs na kierownika Międzywydziałowej Katedry Zdrowia Publicznego. Na rzecz pracy w Akademii Medycznej rezygnując z pozostałych obowiązków, opracował program naukowy i dydaktyczny oraz dobrał kadrę dla nowo utworzonej jednostki.W latach 1994-98, czyli gdy wprowadzano w Polsce instytucję lekarza rodzinnego, pełnił funkcję konsultanta krajowego w tej dziedzinie. W tym czasie opracowane zostały: system kształcenia lekarzy rodzinnych, zakres ich kompetencji, programy specjalizacji w kilku wariantach. Profesor był także współzałożycielem Kolegium Lekarzy Rodzinnych.

W latach 1996-99 był prorektorem ds. nauki Akademii Medycznej w Lublinie. Na następne dwie kadencje: 1999-2002 i 2003-2005 społeczność akademicka powierzyła mu zaszczytną funkcję rektora uczelni. Był to trudny okres w historii Akademii, obawiano się nawet, że jej byt jest zagrożony z powodu wielkich trudności z bazą lokalową. Wówczas to w pełni dały się poznać wielkie umiejętności organizacyjne Profesora. Dzięki jego zabiegom przedłużono prawo wieczystego użytkowania budynku Collegium Novum, siedziby Rektoratu i wielu jednostek AM. Co więcej, w ekspresowym tempie wybudowano gmach Collegium Universum, a następnie kolejny obiekt dydaktyczny, Collegium Maius, przeznaczony dla zakładów teoretycznych a także zlokalizowane w nim Centrum Kongresowe z nowoczesną bazą logistyczną. Nowe inwestycje przyniosły Rektorowi przydomek „Budowniczego Uczelni”. Maciej Latalski nadzwyczaj sprawnie i skutecznie kierował Akademią, umacniając jej prestiż i pozycję wśród uczelni wyższych.

Wielka wiedza i doświadczenie organizacyjne Profesora były cenione w całym kraju. Za owocną, wieloletnią współpracę z Akademią Medyczną we Wrocławiu Senat tej uczelni nadał mu w 2003 r. tytuł doktora honoris causa. W latach 2002-2005 był przewodniczącym Konferencji Rektorów Uczelni Medycznych w Polsce oraz członkiem Prezydium Konferencji Rektorów Akademickich Szkół Polskich. Od 2006 r. pełnił funkcję Przewodniczącego Rady Naukowej przy Ministrze Zdrowia. Podkreślić też należy wkład Profesora w prace legislacyjne z zakresu służby zdrowia (m.in. Ustawa o ZOZ-ach, Ustawa o Służbie Medycyny Pracy oraz podstawowe opracowania do Ustawy o Szkolnictwie Wyższym).

Dorobek naukowy prof. Macieja Latalskiego obejmuje ponad 200 publikacji w czasopismach krajowych i zagranicznych. Początkowo były to prace z dziedziny histologii i mikroskopii elektronowej; później zdrowia publicznego skoncentrowane wokół zagadnień profilaktyki chorób cywilizacyjnych oraz wypadków i urazów jako problemu medycznego i społecznego. Jest współautorem 8 monografii, w tym 3 podręczników, a także pierwszym współautorem wydanej w 2000r. obszernej monografii „Medycyna Katastrof”. Uczestniczył w pracach kolegiów redakcyjnych 5 pism polskich i zagranicznych.

Był promotorem 27 ukończonych przewodów doktorskich i opiekunem 9 przewodów habilitacyjnych. Recenzował 34 rozprawy doktorskie i 13 habilitacyjnych­ oraz 9 wniosków o tytuł naukowy profesora.

Prof. Maciej Latalski został odznaczony Krzyżem Komandorskim Orderu Odrodzenia Polski, Krzyżem Oficerskim Orderu Odrodzenia Polski, Krzyżem Kawalerskim Orderu Odrodzenia Polski, Złotym Krzyżem Zasługi, Medalem Komisji Edukacji Narodowej, Odznaką Honorową „Za wzorową Pracę w Służbie Zdrowia”, Odznaką „Za zasługi dla Lubelszczyzny” i wieloma innymi medalami i odznaczeniami. Trzykrotnie otrzymał nagrodę I stopnia Ministra Zdrowia za osiągnięcia w pracy naukowej i organizacyjnej.

Profesor doceniał rolę samorządu lekarskiego w integracji środowiska medycznego. Pomimo licznych obowiązków starał się uczestniczyć w dorocznych Okręgowych Zjazdach Lekarzy czy w pracach Lubelskiej Izby Lekarskiej.

Maciej Latalski był niezwykle zżyty z koleżankami i kolegami z lat studiów. Dusza spotkań koleżeńskich, zawsze bezpośredni, pełen wigoru i humoru. I takim był w czasie ostatniego spotkania w maju 2008 r. Tym większym zaskoczeniem była wiadomość o Jego śmierci, która napełniła nas głębokim żalem.

Maćka poznałem w czasie studiów. Prawie jednocześnie rozpoczęliśmy pracę jako zastępcy asystenta, on w Zakładzie Histologii i Embriologii AM, a ja w Zakładzie Fizjologii Człowieka AM. Pracowaliśmy dokładnie przez ścianę w budynku starego Collegium Maius przy ul. Lubartowskiej. Kontakt nasz był bardzo częsty i przyjacielski. Przez lata spotykaliśmy się też na gruncie zawodowym pozamedycznym: on profesor, dyrektor Instytutu Medycyny Wsi, a wreszcie JM Rektor, a ja lekarz oraz jednocześnie dziennikarz „Medicusa”. Maciek, niezmiennie koleżeński, zawsze znajdował czas, aby podzielić się ciekawymi informacjami z życia Instytutu, uczelni czy kierowanej przez niego Katedry.

Odszedł, pozostawiając w głębokim żalu rodzinę, przyjaciół, kolegów, znajomych. Pozostała po Nim pustka, którą trudno będzie wypełnić. Ale w naszych sercach pozostanie pamięć o Nim – o życzliwym, wspaniałym Człowieku.

Jerzy Jakubowicz