Recepty – temat niezmiennie aktualny  

 

 Zasady prawidłowego wypełniania recept były wielokrotnie omawiane w „Medicusie”. Jednak w związku z nadal powtarzającymi się błędami przy ich wystawianiu, przypominamy o nich ponownie. O problemach tych pisze również Samorząd Aptekarski w Lublinie: kontrole NFZ w aptekach wykazują liczne nieprawidłowości, związane z błędami merytorycznymi popełnianymi przez lekarzy przy wystawianiu recept, a za te wszystkie uchybienia konsekwencje finansowe ponosi apteka.

W celu uniknięcia problemów z realizacją recepty przez pacjenta w aptece musi ona być przez lekarza przede wszystkim prawidłowo i czytelnie wypełniona. Prawidłowe zasady wystawiania recept znajdują się w rozporządzeniu Ministra Zdrowia z dnia 17.05. 2007 r. w sprawie recept lekarskich, opublikowanego w DzU Nr 97, poz. 646 z późniejszymi zmianami. Każda poprawka naniesiona na receptę wymaga dodatkowego odciśnięcia pieczątki i podpisu lekarza wystawiającego receptę.

W polu „Świadczeniodawca” powinna być czytelnie odciśnięta pieczątka (lub umieszczony nadruk), która zawiera nazwę zakładu opieki zdrowotnej, indywidualnej praktyki lekarskiej lub grupowej praktyki lekarskiej, adres placówki i numer telefonu, oraz identyfikator danego podmiotu (9 pierwszych cyfr REGON).

W polu „Pacjent” musi być wpisany PESEL, a w przypadku pacjenta do lat 18, dodatkowo wiek tego pacjenta, bo apteka nie może go uzupełnić na podstawie numeru PESEL. W przypadku dziecka do pierwszego roku życia nie posiadającego jeszcze PESEL, należy wpisać PESEL jednego z rodziców. Apteka nie może dopisać brakującego PESEL, a jedynie poprawić. Natomiast w przypadku cudzoziemca wpisujemy numer paszportu lub innego dowodu tożsamości.

W polu „RP” lekarz ma obowiązek wypisać dawkę leku, jeżeli występuje on w różnych dawkach oraz o ile lekarz wypisał na recepcie więcej niż dwa najmniejsze opakowania. Ilość leku lub wyrobu medycznego określa się cyframi arabskimi przez podanie liczby opakowań, oznaczanych adnotację „op.” lub „lag”. Postać leku oznaczamy adnotacją „tabl.”, „kaps.”, „amp.”. Na recepcie należy podać ilość leku przez podanie liczby opakowań oraz wielkości opakowania lub przez podanie jednostek dawkowania oznaczonych w szczególności tabletek, kapsułek, ampułek.

Na jednej recepcie można przepisać pięć leków gotowych lub wyrobów medycznych poza środkami odurzającymi i psychotropowymi. Nie można na jednej recepcie przepisywać leków na choroby przewlekłe (litera „P”) z lekami z listy podstawowej i uzupełniającej (bez „P”). Obowiązują nadal kody uprawnień dodatkowych, m.in. IB, IW, ZK oraz litera „P” w przypadku chorób określonych w przepisach jako choroby przewlekłe. Niestety, brak jest możliwości określenia uprawnień dodatkowych (przez program komputerowy) pacjenta przez naniesienie na recepcie dwóch oznaczeń, np. „IB” i „P”, należy wówczas wybrać jedno „IB”, które oznacza że pacjent leki otrzymuje bezpłatnie.

Recepty na środki odurzające, substancje psychotropowe lub inne leki oznaczone „Rpw” wystawiane są wyłącznie na drukach w kolorze różowym, wydawanych przez NFZ lub wskazany przez niego podmiot. Recepty różowe wystawia się z kopią, która pozostaje w dokumentacji lekarza. Druki tych recept są drukami ścisłego zarachowania. Jeżeli przepisana dawka jednorazowa lub dobowa leku zawierającego w swoim składzie środek odurzający lub substancje psychotropowe przekracza dawkę maksymalną, lekarz wystawiający receptę jest obowiązany obok przepisanej dawki postawić wykrzyknik, zapisać ją słowami oraz umieścić swój podpis.

Dawkowanie jest zawsze obowiązkowe przy przepisaniu leku gotowego lub recepturowego zawierającego w swym składzie środek odurzający lub substancję psychotropową. Leki psychotropowe i odurzające należy przepisywać na osobnych receptach.

Lekarz może wystawić trzy recepty na kolejne miesięczne kuracje. Wówczas poniżej daty wystawienia powinien wpisać datę realizacji recepty, co pozwoli pacjentowi uniknąć jednorazowego większego wydatku. Jeżeli „data realizacji” nie dotyczy danego pacjenta, należy w tym miejscu postawić znak „X” . Jeżeli w polu „data realizacji” jest wstawiona data ta sama co wystawienia recepty, a nie znak „X”, apteka ma obowiązek wydać lek tylko na jednomiesięczną kurację.

W polu „Dane identyfikacyjne i podpis lekarza” umieszczona jest pieczątka, która musi co najmniej zawierać: 1) imię i nazwisko, 2) numer prawa wykonywania zawodu. Pieczątka może również zawierać (ale nie musi): posiadane specjalizacje, tytuły naukowe, adres, telefon. Uwaga! – Na kodach kreskowych recepty nie można umieszczać podpisu lekarza, nazwy leków itp., gdyż uniemożliwia to odczyt przez farmaceutę danych za pomocą czytnika. Niewyraźne pismo lekarza, źle odciśnięta pieczątka znacznie utrudniają, a nawet czasem uniemożliwiają realizację recept. Stwarza to możliwość powstania sytuacji konfliktowej z pacjentem, która nie jest potrzebna zarówno lekarzowi, jak i farmaceucie.

W celu utrudnienia możliwości fałszerstwa druków recept, na dole recepty powinny być umieszczane dane podmiotu drukującego, a w przypadku, gdy wydruku dokonuje podmiot wystawiający receptę, umieszcza się napis „wydruk własny”. Ważność starych druków receptowych, które niewiele się różnią od nowych (dodrukowano PESEL, data realizacji w dniu) zakończyła się 30 czerwca 2008 r. Niestety nadal, w nielicznych przypadkach, zdarzają się recepty wystawione na drukach ze starych zapasów, ale nie mogą one być w aptece zrealizowane.

Recepty, jak dotychczas, muszą być wypełniane czytelnie, poprawki mogą być dokonywane wyłącznie przez osobę wystawiającą, czyli przez lekarza. Każda poprawka wymaga dodatkowego odciśnięcia pieczątki i podpisu.

W polu „Oddział NFZ” wpisujemy numer oddziału wojewódzkiego Funduszu, właściwego dla miejsca zamieszkania pacjenta, w przypadku cudzoziemca symbol państwa należącego do Unii Europejskiej np.: AT – Austria, Niemcy – DE, Litwa – LT, Słowacja – SK itd.

Jeżeli lekarz wystawia receptę dla siebie albo dla małżonka, zstępnych lub wstępnych w linii prostej oraz dla własnego rodzeństwa, w polu pacjenta wpisuje adnotację „pro auctore” lub „pro familia”.

Jeżeli receptę wystawia lekarz zatrudniony w ZOZ oraz w ramach indywidualnej lub grupowej praktyki lekarskiej, to pieczątka świadczeniodawcy musi zawierać nazwę placówki, adres i numer telefonu oraz identyfikator stanowiący 9 pierwszych cyfr numeru identyfikacyjnego REGON, w danej placówce należy założyć kartę chorobową jak dla każdego pacjenta

Każdy lekarz, w tym także nie posiadający zatrudnienia, może wystawiać recepty „pro auctore „ lub „pro familia” według drugiej zasady. Zawiera umowę z NFZ na wystawianie recept na leki refundowane, a jego pieczątka jako świadczeniodawcy musi zawierać: imię i nazwisko, adres i numer telefonu, dziewięciocyfrowy numer identyfikacyjny określony w umowie z NFZ, na który składają się dwie pierwsze cyfry o wartości „98”, dwie następne cyfry będące identyfikatorem oddziału wojewódzkiego Funduszu (dla naszego województwa –„03”) oraz pięć pozostałych cyfr będących numerem ustalonym przez Fundusz. W tych przypadkach lekarz również musi mieć dokumentację chorobową założoną w domu.

Zastrzeżenie o konieczności wydania pacjentowi wyłącznie określonego przez lekarza leku poprzedzamy adnotacją „nie zamieniać” lub „NZ”. Ilość leku lub wyrobu medycznego określamy cyframi arabskimi.

Lekarz może przepisać 10 sztuk strzykawek do insuliny wraz z igłami, 100 sztuk pasków diagnostycznych. Paski diagnostyczne w przypadku posiadania przez pacjenta uprawnień zarówno „IB” i „P”, aby mogły być wydane na ryczałt, powinny być przepisane na oddzielnej recepcie, gdyż nie są lekiem, wobec czego w przypadku przepisania ich dla pacjentów z oznaczeniem uprawnień „IB” będą musiały być wydane za 100% odpłatnością.

Na jednej recepcie można nadal przepisać do pięciu leków gotowych lub jeden lek recepturowy. Leki wydawane są w zasadzie w pełnych opakowaniach, ale antybiotyki i leki w postaciach parenteralnych mogą być wydzielone tak z opakowania, aby nie obniżyć ich jakości w ilości proponowanej przez lekarza.

Kontrola wystawiania recept na leki refundowane obejmuje badanie zgodności danych umieszczonych na receptach z prowadzoną przez lekarza dokumentacją medyczną.

Recepty wystawione w innych państwach niż Rzeczpospolita Polska apteka realizuje za pełną odpłatnością.

Jerzy Jakubowicz