Samorząd lekarski ma nową ustawę

 

Po dwudziestu latach funkcjonowania ustawy z 17 maja 1989 r. o izbach lekarskich – samorząd doczekał się, od dawna zapowiadanej, nowej regulacji prawnej. Z początkiem tego roku weszła w życie ustawa z 2 grudnia 2009 r. o izbach lekarskich, której regulacje odzwierciedlają, z jednej strony, liczne postulaty zgłaszane w debacie społecznej, z drugiej zaś, praktykę i doświadczenie samorządu w zakresie poprawy sprawności i jakości jego działania. Nowa ustawa, w sposób bardziej uporządkowany, doprecyzowała zakres zadań, za wykonanie których odpowiada samorząd lekarski. Przykładowy katalog zadań został rozszerzony i usytuowany aż w 24 punktach.

Kierowanie pracą rady i jej prezydium oraz przewodniczenie ich obradom nowa ustawa powierzyła prezesowi okręgowej rady lekarskiej (dotychczas przewodniczącemu okręgowej rady lekarskiej).

Pracodawca bez uzyskania zgody właściwej rady lekarskiej nie może wypowiedzieć umowy o pracę lekarzowi, będącemu członkiem organów okręgowej izby lekarskiej i Naczelnej Izby Lekarskiej (poza okręgowym zjazdem lekarzy oraz Krajowym Zjazdem Lekarzy) lub zastępcy
rzecznika odpowiedzialności zawodowej. Ochrony tej nie stosuje się w razie uzyskania przez pracownika prawa do renty z tytułu całkowitej niezdolności do pracy. Pracodawca nie może także wypowiedzieć lekarzowi, o którym mowa wyżej, warunków pracy i płacy na jego niekorzyść, chyba że zachodzą przyczyny określone w art. 43 Kodeksu pracy.

W stosunku do kandydatów na członków sądów lekarskich wydłużono wymagany staż zawodowy z 7 do 10 lat, a ponadto wymóg ten rozszerzono na kandydatów na rzeczników odpowiedzialności zawodowej i ich zastępców.

Członek organu izby, poza okręgowym i Krajowym Zjazdem Lekarzy oraz zastępca rzecznika odpowiedzialności zawodowej, może być odwołany przez organ, który dokonał wyboru – w głosowaniu tajnym, przy kwalifikowanej większości 2/3 ważnie oddanych głosów, pod warunkiem, że łączna liczba oddanych głosów jest nie mniejsza od połowy ogólnej liczby członków organu, który dokonał wyboru.

Mandat członka organu izby lekarskiej może być zawieszony na czas określony na wniosek tego członka lub z inicjatywy organu, którego jest on członkiem – w drodze uchwały tego organu podjętej kwalifikowaną większością 2/3 głosów.

Wybory organizują, przeprowadzają, ogłaszają ich wyniki oraz przeprowadzają procedurę odwołania organu lub członka – komisje wyborcze wybrane na okres 4-letniej kadencji przez okręgowy lub Krajowy Zjazd Lekarzy. Przeciwko ważności wyborów może być wniesiony protest na piśmie do okręgowego sądu lekarskiego, a w przypadku wyborów do organów Naczelnej Izby Lekarskiej – do Naczelnego Sądu Lekarskiego za pośrednictwem komisji wyborczej – w terminie 7 dni od dnia ogłoszenia wyników wyborów przez komisję wyborczą.

Utrzymano dotychczasową, stosowaną także w innych samorządach zawodowych, zasadę incompatibilitas, czyli niedopuszczalności łączenia mandatu członków różnych organów izby z wyjątkiem okręgowych zjazdów lekarzy i Krajowego Zjazdu Lekarzy.

Określono kompetencje nadzorcze ministra właściwego do spraw zdrowia w stosunku do samorządu lekarskiego poprzez możliwości zaskarżania przez niego do Sądu Najwyższego uchwały organu izby lekarskiej pod zarzutem niezgodności
z prawem, w terminie 6 miesięcy od dnia jej otrzymania.

Rangę przepisów ustawowych otrzymały dotychczas stosowane w praktyce zasady, że jeden z wiceprezesów rady, a także jeden z zastępców przewodniczącego komisji rewizyjnej oraz jeden z zastępców przewodniczącego sądu lekarskiego powinien być lekarzem dentystą.

Szczególną uwagę należy zwrócić w nowej ustawie na sformułowanie szeregu obowiązków po stronie lekarza. Lekarz, który przez co najmniej pół roku zamierza dodatkowo wykonywać zawód na obszarze okręgowej izby lekarskiej, której nie jest członkiem, jest zobowiązany powiadomić o tym okręgową radę lekarską tej izby. Obowiązek powiadomienia o zamiarze podjęcia wykonywania zawodu właściwej okręgowej rady lekarskiej dotyczy także lekarza wpisanego na listę członków okręgowej izby lekarskiej, który: 1) przez okres dłuższy niż 5 lat nie wykonywał zawodu, 2) miał zawieszone prawo wykonywania zawodu.

Lekarz ma także obowiązek przekazać do okręgowej izby lekarskiej dokumenty lub informacje potwierdzające dane zawarte w okręgowym rejestrze lekarzy i lekarzy dentystów, a w terminie 30 dni zawiadomić okręgową radę lekarską o zmianie danych oraz o utracie dokumentu „Ograniczone prawo wykonywania zawodu lekarza” lub „Prawo wykonywania zawodu lekarza”. Wskazane wyżej rozwiązania prawne zapewnić mają radom izb lekarskich pełną informację o lekarzach wykonujących zawód na obszarze działania izby.

Na mocy nowych przepisów okręgowe izby lekarskie, po długich latach bezskutecznych starań, zostały w końcu uznane za następcę prawnego okręgowych izb lekarskich oraz okręgowych izb lekarsko-dentystycznych działających do 1950 r.

Nową regulacją, godną uwagi w  ustawie, jest postępowanie mediacyjne, które może zastąpić w wielu sprawach postępowanie wyjaśniające lub postępowanie przed sądem lekarskim i umożliwić załatwienie sprawy bez długotrwałej procedury oraz obniżyć koszty postępowania. Funkcję mediatora pełnić będzie godny zaufania lekarz wybrany przez radę lekarską na okres jednej kadencji.

Omawiana ustawa w rozdziale dotyczącym zmian w przepisach obowiązujących wprowadziła do ustawy o zawodach lekarza i lekarza dentysty dodatkowe przepis, nakładające na lekarzy, wykonujących zawód lekarza na terytorium Rzeczypospolitej Polskiej w zakładach opieki zdrowotnej oraz w ramach praktyki lekarskiej, obowiązek ubezpieczenia od odpowiedzialności cywilnej za szkody wyrządzone przy wykonywaniu czynności zawodowych. Obowiązek tego ubezpieczenia nie dotyczy czynności zawodowych, których obowiązek ubezpieczenia wynika z przepisów o zakładach opieki zdrowotnej oraz przepisów o świadczeniach opieki zdrowotnej, finansowanych ze środków publicznych. Szczegółowy zakres ubezpieczenia obowiązkowego, termin powstania tego obowiązku oraz minimalną sumę gwarancyjną określi w drodze rozporządzenia właściwy minister przy uwzględnieniu specyfiki wykonywanego zawodu oraz zakresu wykonywanych czynności.

Najwięcej zmian w nowej ustawie dotyczy odpowiedzialności zawodowej lekarzy i zasad postępowania przed sądem lekarskim. Jednak ze względu na dość duży i skomplikowany obszar tych regulacji przedstawienie ich wymaga oddzielnej przestrzeni i komentarza.

Ustawa z dnia 2 grudnia 2009 r. o izbach lekarskich – opublikowana w DzU z 2009 r. Nr 219. poz. 1708. Pojęcie „lekarz” w powyższym tekście – oznacza lekarza i lekarza dentystę.

Alicja Lemieszek,
radca prawny LIL