Odpowiedzialność zawodowa

 

Od 1 stycznia 2010 r. obowiązuje nowa ustawa o izbach lekarskich (DzU z 2009 r. nr 219, poz. 1708). Najwięcej zmian w stosunku do ustawy z 17 maja 1989 r. dokonano w zakresie odpowiedzialności zawodowej i zasad postępowania przed sądem lekarskim. Chciałbym zwrócić uwagę na najistotniejsze zmiany.

Postępowanie w przedmiocie odpowiedzialności zawodowej obejmuje czynności sprawdzające, w ramach których badane są okoliczności konieczne do ustalenia, czy istnieją podstawy do wszczęcia postępowania wyjaśniającego. Na tym etapie można przesłuchać skarżącego, zapoznać się z dostarczoną dokumentacją i należy wydać decyzję o wszczęciu lub odmowie wszczęcia postępowania wyjaśniającego. W sytuacji, gdy zachodzi konieczność uzupełnienia informacji lub dokumentacji i sprawdzenia faktów, postanowienie o odmowie wszczęcia lub wszczęciu postępowania wyjaśniającego należy wydać najpóźniej w terminie trzech miesięcy od otrzymania informacji o przewinieniu.

Aktualnie, postępowanie wyjaśniające powinno zakończyć się w terminie sześciu miesięcy – dotychczas trzech. Zgodę na przedłużenie o dalsze sześć miesięcy może wydać Naczelny Rzecznik Odpowiedzialności Zawodowej, a powyżej tego terminu Naczelny Sąd Lekarski. Postępowanie wyjaśniające może się zakończyć umorzeniem lub postawieniem zarzutów i skierowaniem wniosku o ukaranie do Okręgowego Sądu Lekarskiego. Zarzuty przedstawia się lekarzowi osobiście lub, zgodnie z nową ustawą, doręcza się na piśmie, informując o przysługujących mu prawach, w tym o prawie do złożenia wyjaśnień, końcowego zaznajomienia się z aktami. W terminie 14 dni od dnia zapoznania się z aktami obwiniony lekarz może składać wnioski o uzupełnienie postępowania. Nieusprawiedliwione niestawiennictwo obwinionego lub jego obrońcy nie wstrzymuje postępowania.

Postępowanie przed sądem lekarskim jest jawne dla obu stron z zastrzeżeniem art. 79 ustawy. Dotychczas było jawne jedynie dla członków samorządu lekarskiego. Okręgowy Sąd Lekarski orzeka w składzie trzyosobowym, Naczelny Sąd Lekarski – ponownie w pięcioosobowym.

Nowością jest to, że sąd lekarski może umorzyć postępowanie w przypadku przewinienia mniejszej wagi albo jeżeli orzeczenie wobec obwinionego kary byłoby oczywiście bezcelowe ze względu na rodzaj i wysokość kary prawomocnie orzeczonej za ten sam czyn w innym postępowaniu przewidzianym przez ustawy, a interes pokrzywdzonego temu się nie sprzeciwia. Uległ zmianie katalog kar. Obecnie sąd może orzec następujące kary:

1) upomnienie,

2) naganę,

3) karę pieniężną,

4) zakaz pełnienia funkcji kierowniczych w jednostkach organizacyjnych ochrony zdrowia na okres od roku do pięciu lat,

5) ograniczenie zakresu czynności w wykonywaniu zawodu lekarza na okres od sześciu miesięcy do dwóch lat (sąd określa szczegółowo czynności, których lekarz nie może wykonywać),

6) zawieszenie prawa wykonywania zawodu,

7) pozbawienie prawa wykonywania zawodu.

Okręgowy Sąd Lekarski, orzekając karę przewidzianą w pkt. 5 lub 6, może dodatkowo orzec inną karę przewidzianą w ustawie. Orzekając kary od punktu 4-7, może zasądzić opublikowanie orzeczenia w biuletynie Okręgowej Rady Lekarskiej.

Karę pieniężną orzeka się na cel społeczny, związany z ochroną zdrowia w wysokości od jednej trzeciej do czterokrotnego przeciętnego wynagrodzenia w sektorze przedsiębiorstw bez wypłat nagród z zysku, ogłoszonego przez Prezesa GUS, obowiązującego w chwili wydania orzeczenia w pierwszej instancji. Karę pieniężną orzeka się samoistnie albo obok kar wymienionych w pkt. 4-6.

Sąd lekarski na wniosek Rzecznika Odpowiedzialności Zawodowej wydaje postanowienie o tymczasowym zawieszeniu prawa wykonywania zawodu albo o ograniczeniu zakresu czynności przez obwinionego lekarza do roku – postanowienie jest natychmiast wykonalne. Na postanowienie przysługuje zażalenie do Naczelnego Sądu Lekarskiego w ciągu 14 dni od dnia jego doręczenia. Zażalenie nie wstrzymuje natychmiastowej wykonalności.

Od orzeczenia Okręgowego Sądu Lekarskiego stronom przysługuje odwołanie do Naczelnego Sądu Lekarskiego w ciągu 14 dni od dnia otrzymania uzasadnienia.

Naczelny Sąd Lekarski nie może uznać winnym lub wymierzyć kary obwinionemu, który został uniewinniony przez Okręgowy Sąd Lekarski lub co do którego postępowanie umorzono.

Jeżeli Okręgowy Rzecznik Odpowiedzialności Zawodowej lub sąd lekarski uzna, że przyczyną popełnienia przez lekarza przewinienia zawodowego było jego niedostateczne przygotowanie zawodowe lub stan zdrowia, występuje do Okręgowej Rady Lekarskiej z wnioskiem o przeprowadzenie postępowania przewidzianego w art. 11 i 12 ustawy o zawodach lekarza i lekarza dentysty.

Na postanowienia Okręgowego Rzecznika Odpowiedzialności Zawodowej (odmowa wszczęcia postępowania, umorzenie postępowania) przysługuje stronom wniesienie zażalenia w ciągu 14 dni od dnia otrzymania postanowienia do Okręgowego Sądu Lekarskiego – dotychczas do Naczelnego Rzecznika Odpowiedzialności Zawodowej.

Rzeczą nową w ustawie jest zapis art. 60, mówiący o możliwości nałożenia kary (albo przymusowego sprowadzenia) za nieusprawiedliwione niestawiennictwo lub za odmowę zeznań osób wzywanych przez Okręgowego Rzecznika Odpowiedzialności Zawodowej lub sąd. Odbywa się to za pośrednictwem sądu rejonowego właściwego ze względu na miejsce zamieszkania osoby wzywanej.

W praktyce, niejednokrotnie wzywani przez rzecznika lub sąd nie zgłaszali się na przesłuchania lub rozprawę sądową. Szczególnie często dotyczyło to wzywanych przez rzecznika, a przecież wystarczyłby jeden telefon, aby zmienić dzień lub godzinę wezwania. Szanujmy wzajemnie nasz czas.

Nową formą rozwiązywania sporów jest postępowanie mediacyjne. Rzecznik Odpowiedzialności Zawodowej w czasie prowadzenia postępowania wyjaśniającego albo sąd lekarski w czasie postępowania przed sądem lekarskim mogą wyjść z inicjatywą i za zgodą stron skierować sprawę do postępowania mediacyjnego między poszkodowanym a obwinionym. Postępowanie to nie powinno trwać dłużej niż 2 miesiące.

Ta forma rozwiązywania skarg może w znacznej mierze wpłynąć na czas prowadzenia postępowania oraz stwarza szansę uniknięcia konieczności orzekania o winie i karze.

Okręgowy Rzecznik
Odpowiedzialności Zawodowej
Janusz Hołysz