Dr Leon Karol Monné (1910-1990) – żołnierz i lekarz

 

 25 lutego br. w Starostwie Powiatu Lubartów otwarto wystawę „Żołnierz i lekarz” poświęconą życiu dr. ppłk. Karola Leona Monné w 100. rocznicę jego urodzin i 20. rocznicę odejścia na wieczną wartę. Współorganizatorem wystawy była Lubelska Izba Lekarska. Gospodarzem i narratorem wernisażu dr Edward Wolińsk, lubartowianin znany z pasji do działań społecznych i sportu.

Dr Leon Karol Monné urodził się w 1910 r. we Lwowie. W 1930 roku, kontynuując rodzinne tradycje, wstąpił do Szkoły Podchorążych Sanitarnych w Warszawie, decydując się na pracę lekarza wojskowego. W 1937 roku ukończył Szkołę Podchorążych, uzyskując jednocześnie dyplom lekarza Wydziału Lekarskiego Uniwersytetu im. J. Piłsudskiego w Warszawie. Następnego roku podjął służbę w 80. Pułku Piechoty Strzelców Nowogródzkich w Słonimiu.

W wojnie obronnej 1939 roku uczestniczył w czterodniowej krwawej bitwie pod Mławą, w czasie której poległo 1200 żołnierzy jego dywizji, a 1500 odniosło rany. W zburzonej przez lotnictwo niemieckie Mławie zginęła przeszło połowa z 24 tys. mieszkańców.

Po latach dr Monné wspominał: „Rok 1939 był dla mnie nie tylko rokiem wielkiego wstrząsu psychicznego, ale i wielkiego egzaminu zawodowego. Po raz pierwszy patrzyłem na tysiące zabitych i rannych. Jeszcze dziś mam przed oczyma tę ludzką jatkę (…) to były straszne dni. A jako lekarz wojskowy pracowałem po 3-4 doby bez przerwy”.

Po kapitulacji Warszawy dr Monné początkowo pracował w Szpitalu Ujazdowskim, a od 1941 roku w Szpitalu Ubezpieczalni Społecznej przy Czerniakowskiej. Tam zastał go wybuch powstania warszawskiego. Szpital stał się bazą szpitalną walczącego Czerniakowa. „Ile razy operowaliśmy pod ostrzałem CKM-ów, granatników, ryczących miotaczy min czy pod spadającymi bombami. Nieraz trzeba było ratować rannych poza murami szpitala, w domach, na barykadach. Ciągle tylko słyszałem nawoływania sanitariuszki: poruczniku! Tu jest ranny, tam umiera. Była to walka bez chleba, snu, lekarstw i nadziei na zwycięstwo”.

W październiku 1945 roku dr Monné został powołany do Wojska Polskiego i jako chirurg wojskowy brał udział w operacji „Wisła”. Później pracował w 5. Okręgowym Szpitalu z Polikliniką w Krakowie. W 1952 roku został zdemobilizowany z wojska w stopniu podpułkownika.

Teraz mógł zrealizować swoje marzenia o pracy na wsi. Podjął pracę w Kamionce w powiecie lubartowskim. Zamieszkał w sąsiednich Samoklęskach. „Wiedziałem – wspominał po latach – że będziemy sobie potrzebni. Ja chciałem dać wsi medycynę i oświatę, a po niej spodziewałem się swoistego spokoju i… samodzielności pracy. Zawsze lubiłem samodzielność, pionierstwo, a te wielkie szpitale mają coś z fabryk i urzędów. Poza tym byłem zawsze zafascynowany panoramą wsi, tą malarską i społeczną. Jednym tylko się nie kierowałem – pieniędzmi. Twierdzę, że pogoń lekarza za pieniędzmi zabija to, co najpiękniejsze w tym zawodzie – miłość do cierpiącego”.

Z lekarza wojskowego – chirurga stał się lekarzem wiejskim. W 1953 roku zorganizował pierwszy w Kamionce Gminny Ośrodek Zdrowia, którym kierował do końca swego życia przez prawie 40 lat.

Krok po kroku budował zręby pełnej gminnej opieki zdrowotnej. Najpierw sam przejął rolę kowala – rwacza zębów, później ściągnął do Kamionki lekarza dentystę z prawdziwego zdarzenia, wkrótce otworzył izbę porodową, w której zatrudnił lekarza ginekologa położnika. Niestrudzenie szerzył w gminie oświatę zdrowotną.

Dr Monné na początku lat 50. zastał w gminie kołtuny, których „zdjęcie” nie było łatwe. Kilkanaście lat później Kamionka była przykładem skuteczności szeroko zakrojonych działań edukacji sanitarnej i zdrowotnej.

To właśnie w Kamionce kręcono w latach 60. i 70. filmy oświatowe o tematyce zdrowotnej.

Doktor kipiał energią i pomysłami. Pracował społecznie w wielu organizacjach, m.in. w PCK, TWP, Związku Młodzieży Wiejskiej, Klubie Oficerów Rezerwy, Związku Inwalidów Wojennych. W latach 1958-1961 był dodatkowo kierownikiem Wydziału Zdrowia i Opieki Społecznej w Lubartowie.

W połowie lat 70. przeszedł na emeryturę, ale nadal był do dyspozycji chorych przez całą dobę.

Za zasługi wojenne, pracę zawodową i społeczną uhonorowany został licznymi odznaczeniami.

Zmarł 25 listopada 1990 roku. Został pochowany na cmentarzu w swojej ukochanej Kamionce.

Zdobył też największe wyróżnienie, jakie może spotkać lekarza – na trwałe zapisał się w życzliwej, wdzięcznej pamięci lokalnej społeczności.

We wrześniu 1992 roku, z inicjatywy lokalnej wspólnoty Kamionki i Polskiego Towarzystwa Medycyny Ogólnej i Środowiskowej, nadano Gminnemu Ośrodkowi Zdrowia w Kamionce imię dr. Leona Monné i odsłonięto na nim pamiątkową tablicę.

 

 

Fragmenty publikacji Krzysztofa Brożka: Dr Leon Karol Monné (1910-1990) – żołnierz i lekarz, patron Gminnego Ośrodka Zdrowia w Kamionce koło Lubartowa, „Medycyna Wiejska”, 1992, XXVII, 3-4.